เรื่องที่ ๑.๓ พัฒนาการและการเปลี่ยนแปลงตามวัย
วัยทารก
การแบงชวงอายุของวัยทารกจะแบงออกได2 ระยะ คือ วัยทารกแรกเกิด อายุตั้งแตแรกเกิดถึง 2
สัปดาห วัยทารกอายุตั้งแต 2 สัปดาหถึง 2
ขวบ
วัยทารกแรกเกิด
พัฒนาการทางรางกายทารกแรกเกิดมีน้ําหนักเฉลี่ยประมาณ 3,000 กรัม และลําตัวยาวประมาณ 45-50
เซนติเมตร
ทารกไมอาจควบคุมกลามเนื้อได สายตามองสิ่งตาง ๆ ไรจุดหมาย มองเห็นสิ่งใดไมชัด
จะนอนมากหลับงายและสะดุงตื่นงาย
พัฒนาการทางอารมณ
อารมณของทารกแรกเกิดมักจะมีอารมณรัก
อารมณโกรธ และอารมณกลัว ทั้งนี้
พอแมจะมีอิทธิพลในการพัฒนาอารมณตอทารกมากที่สุด
พัฒนาการดานบุคลิกภาพ
บุคลิกภาพของทารกมีการพัฒนามาตั้งแตกําเนิดเชนเดียวกับลักษณะอื่น
ๆ ของราย
กาย
วัยทารก
พัฒนาการทางรางกาย
ระยะนี้ทารกเจริญเติบโตอยางรวดเร็ว
จากแรกเกิดถึงอายุ 6 เดือน น้ําหนักจะเพิ่มขึ้นรวดเร็วภายหลัง 6 เดือน ถึง 3 ป
น้ําหนักจะเริ่มลดลง เนื่องจากตองออกกําลังกายในการฝกหัดอิริยาบถตาง ๆ เชน นั่ง ยืน เดิน
เปนระยะฝกลักษณะใหมจึงมักเกิดอุบัติเหตุบาง เชน ลม ตกเตียงหรือตกบันได เปนตน
พัฒนาการทางอารมณ
การพัฒนาดานอารมณของทารกวัยแรกเกิดจะสงเสียงรองเมื่อไมพอใจ
หรือโกรธ
เมื่อถูกขัดใจ จะเริ่มกลัวสิ่งรอบตัว
สิ่งที่ไมคุนเคยจะถอยหนี รองไหเมื่อตองการขอความชวยเหลือ
จากผูใหญ
จะเปนวัยที่มีความอิจฉาริษยา เมื่อเห็นพอแมเอาใจใสนองเปนพิเศษ ทําใหตนขาด
ความสําคัญไปอยากรูอยากเห็นสิ่งแปลก ๆ
ใหม ๆ รูจักยิ้มหรือหัวเราะเมื่อมีความพอใจ จะรักและหวง
แหนของเลนหรือรักสัตวเลี้ยง
พัฒนาการทางภาษา
ทารกเริ่มเปลงเสียงออแอไดตั้งแตระยะ
6 เดือนแรก เชน ปอ มา ดา ฯลฯ ภายหลัง
จึงฝกหัดทําเสียงเลียนแบบผูใกลชิด
สามารถเขาใจคําพูด ความรูสึกที่แสดงออกทางสีหนา ทาทาง
น้ําเสียงของผูพูดได
ในระหวางนี้ผูอยูใกลชิดควรเปนแบบอยางที่ดีใหแกทารก เชนการพูดชา ๆ ออก
เสียงใหชัดเจน
พัฒนาการทางสติปญญา
พัฒนาการดานนี้มีอิทธิพลจากการไดเลนกับเพื่อน
ๆ เขาใจภาษาที่พูดกับคนอื่น
ตลอดจนการพัฒนากลามเนื้อบางสวน เชน
หู ตา เปนตน พัฒนาการทางสติปญญาของทารก จะเริ่ม
มีการเคลื่อนไหวโดยบังเอิญและพอใจเพลิดเพลิน
เชน อมสิ่งของ ดูดนิ้วมือ รูจักใชเทาเขี่ยของที่อยู
ใกลตัว
การถีบผาใหออกจากตัวเมื่อรอนหรือผาเปยก รูจักแกปญหาดวยวิธีลองถูกลองผิด
ไมทํา
ซ้ําซาก เมื่ออายุ 18 เดือนขึ้นไป
จะรูจักสรางความคิดรวบยอด รูจักนําตัวตุกตามาสมมติเปนพี่นองกัน
ไดพอแมควรเสริมพัฒนาการดานความคิดดวยการหาเครื่องเลนเกี่ยวกับประสาทสัมผัส
การใชกลามเนื้อในระยะตางๆ เชน อายุ
1 เดือน การหาของเลนสีสวยไมแตกมาใหจับเลน อายุ 6-12
เดือน ควรหาของเลนที่เปนรูปทรงตางๆ
และมีกลองใหใส อายุ 12-18 เดือน ควรเปนรถที่สามารถ
ลากได
เพื่อใหเกิดความสนุกเพลิดเพลินฝกสอนไปดวย
สรุป
วัยทารกนับชวงอายุระหวางแรกเกิดจนถึง
2 ขวบ โดยแบงการพัฒนาการออกได 2
ระยะ คือ
1. วัยทารกแรกเกิด
มีพัฒนาการทางรางกาย ทางอารมณ และดานบุคลิกภาพ
2. วัยทารก มีพัฒนาการทางรางกาย
ทางอารมณ ทางภาษาและสติปญญา
ในวัยทารกจะมีสิ่งแวดลอมและพันธุกรรมกําหนดความแตกตางกันของทารกแตละ
คน ตั้งแตเกิด
วัยเด็ก
การแบงชวงอายุของวัยเด็ก
โดยประมาณแบงไดเปน 3
ระยะไดแกวัยเด็กตอนตน อายุ
ตั้งแต2-5 ป วัยเด็กตอนกลาง อายุตั้งแต 5-9 ป
วัยเด็กตอนปลาย อายุตั้งแต 9-12 ป
วัยเด็กตอนตน
พัฒนาการทางรางกาย
วัยเด็กตอนตนหรือวัยกอนเขาเรียน
อัตราการเจริญเติบโตลดลงตางกวาวัยทารก จะ
เปลี่ยนจากลักษณะทาทางของทารก
มีความเจริญเติบโตของอวัยวะตาง ๆ ของรางกาย ฟนแทจะเริ่ม
ขึ้น 1-2 ซี่ จะเริ่มเลือกอาหารตามที่ชอบ นอนเปนเวลา บางคนยังปสสาวะรดที่นอน
เริ่มมีทักษะใน
การใชมือ แตงตัวไดเอง
ใสรองเทาไดเอง เปนตน ตอไปจะสนใจการวิ่งกระโดดหอยโหนเปนระยะ
ชอบเลนกับเพื่อน ๆ มาก
ทําใหเกิดความอบอุนไมรูสึกถูกทอดทิ้ง
พัฒนาการทางอารมณ
วัยนี้จะเปนคนเจาอารมณ
มักจะโกรธเมื่อถูกขัดใจจะแสดงออกโดยการทุบตี ขวาง
ปาสิ่งของทิ้งตัวลงนอน
จะมีความกลัวกับสิ่งของแปลก ๆ ใหม ๆ จะหลบซอนวิ่งหนี ความกลัวจะ
คอย ๆ หายไปโดยการไดรับการอธิบาย
และการใหเด็กไดคุนเคยกับสิ่งนั้น ๆ มีความอิจฉาริษยานอง
ใหมหรือพี่ ๆ
โดยคิดวาตนถูกแยงความรักไปจากพอแม เปนวัยที่มีอารมณรางเริง แจมใส
หัวเราะยิ้ม
งาย อยากรูอยากเห็นจะถามโนนถามนี่
มีความสงสัยในสิ่งตาง ๆ ไมสิ้นสุด จะแสดงความรัก
อยางเปดเผย เชน การกอดจูบ
บุคคลที่ตนรักหรือสิ่งของตางๆ
พัฒนาการทางสังคม
เด็กเริ่มรูจักคบเพื่อน เลนกับเพื่อน
ปรับตัวใหเขากับเพื่อน ๆ มีการเลนกันเปนกลุม
ชอบเลนแขงขันมีการเลนแยกตามเพศชายเพศหญิง
พอใจจะเลนดวยกัน ชวยเหลือกัน เห็นอกเห็นใจ
กัน ยอมรับฟงกัน
เริ่มมองเห็นความแตกตางระหวางเพศหญิงเพศชาย สนใจซักถามเกี่ยวกับสิ่งที่เปน
เพศของตน
ซึ่งจะเปนการไปสูบทบาทชายหญิงเมื่อเติบโตขึ้น
พัฒนาการทางภาษา
เด็กจะใชภาษาไดดีพอสมควรสามารถอานและเขียน
รูความหมาย คําใหม ๆ ไดอยาง
รวดเร็ว
การพัฒนาภาษามิไดขึ้นอยูกับสติปญญาอยางเดียว แตมีองคประกอบอื่น เชน
ครอบครัวใหญ
เกินไปโอกาสพูดคุยกับลูกนอยไป
ในครอบครัวใชภาษาพูดมากกวา 1
ภาษาทําใหเด็กสับสน
วัยเด็กตอนกลาง
พัฒนาการทางรางกาย
การเจริญเติบโตจะเปนไปเรื่อย ๆ
รางกายจะขยายออกทางสูงมากกวาทางกวาง รูปราง
เปลี่ยนแปลงจะมีฟนถาวรขึ้นแทนฟนน้ํานมเรื่อย
ๆ เด็กวัยนี้ไมชอบอยูนิ่ง ชอบทํากิจกรรมอยางรวดเร็ว
ไมคอยระมัดระวัง
เด็กสนใจกิจกรรมการเลนกลางแจง เกมสกีฬาตาง ๆ ที่ใชกลามเนื้อและการทรงตัว
พัฒนาการทางอารมณ
เปนวัยเขาเรียนตอนตนเมื่อเขาโรงเรียนเด็กตองเรียนรูการปรับตัวเขากับสิ่งแปลก
ๆ
ใหม ๆ เชน ครู สถานที่ ระเบียบวินัย
สิ่งแวดลอมใหม ๆ ทําใหเด็กมีการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ
ตองการแสดงตนเปนที่ชื่นชอบของครู
ตองการการยอมรับเขาเปนหมูคณะ มีโอกาสทํากิจกรรมกับ
หมูคณะทําใหอารมณแจมใสเบิกบาน
พัฒนาการทางสังคม
เมื่อเด็กเริ่มเขาโรงเรียนบางคนอาจมีปญหาในการคบเพื่อนฝูง
ปรับตัวเขากับผูอื่นได
ยาก
ทั้งนี้แลวแตการอบรมที่ไดรับจากทางบาน
เด็กที่เติบโตในครอบครัวที่บรรยากาศอบอุน จะมี
อารมณมั่นคงแจมใสจะใหความรวมมือแกหมูคณะ
มีเพื่อนมาก
พัฒนาการทางสติปญญา
โดยทั่วไปเด็กจะเรียนรูจากสิ่งใกลตัวกอน
จะมีพัฒนาการทางดานภาษาเจริญขึ้น
รวดเร็ว
รับรูคําศัพทเพิ่มขึ้นใชถอยคําภาษาแสดงความคิดความรูสึกไดอยางดี
เริ่มมีพัฒนาการดาน
จริยธรรม
มีความรับผิดชอบไดในบางอยางเริ่มสนใจสิ่งตาง ๆ
แตยังไมสามารถพิจารณาไดอยางลึกซึ้ง
ในเรื่องของความจริง
ความซื่อสัตยอาจหยิบฉวยของผูอื่นโดยไมตั้งใจขโมยก็ได
วัยเด็กตอนปลาย
เด็กวัยนี้จะมีอายุระหวาง 9-12 ป โดยประมาณ โครงสรางของรางกายเปลี่ยนแปลง
เพื่อเตรียมเขาสูวัยรุน
พัฒนาการทางรางกาย
ในระยะนี้
เด็กหญิงจะเติบโตเร็วกวาเด็กชาย เด็กหญิงจะเริ่มมีประจําเดือนระหวาง
อายุ 11-12 ป โดยประมาณ เด็กชายจะเริ่มมีการหลั่งอสุจิระหวางอายุ 12-16 ป โดยประมาณ
พัฒนาการทางดานอารมณ
รักษาอารมณไดปานกลาง
ไมชอบการแขงขัน ชอบการยกยองมีความกังวลเกี่ยวกับ
รูปรางตนเอง รักสวยรักงาม
ตองการความรักจากเพื่อนและครู
พัฒนาการทางสังคม
เด็กจะมีการรักกลุมพวกมากโดยมีพฤติกรรมเหมือนกลุม
ในดานการแตงกาย วาจา
และการแสดงออกมีความตองการเปนที่ไววางใจได
มีอารมณ คลายคลึงกัน ไมยอมอยูคนเดียว
พัฒนาการทางสติปญญา
เริ่มมีสติปญญามีความสามารถคิดและแกปญหาไดมาก
มีความคิดริเริ่ม ที่จะทําสิ่ง
ใหมๆ มีความเชื่อมั่นในตนเอง
รับผิดชอบ รูจักใชเหตุผล อยากรูอยากเห็น และมีความเขาใจสิ่งตาง
ๆ ไดเร็ว
เด็กชายจะมีความสนใจเรื่องวิทยาศาสตร คณิตศาสตร ดาราศาสตร
แตเด็กหญิงสนใจเรื่อง
ตัดเย็บ ทําอาหาร การเรือน
แตที่สนใจคลายกันไดแก เลี้ยงสัตว ดูภาพยนตร หรือการไปเที่ยวไกล
ๆ
19
สรุป
ชวงอายุในวัยเด็ก อยูระหวาง 2-12 ป
โดยประมาณมีพัฒนาการเปน 3 ระยะดังนี้
วัยเด็กตอนตน มีพัฒนาการทางรางกาย
ทางอารมณ ทางสังคม และทางภาษา
วัยเด็กตอนกลาง มีพัฒนาการทางรางกาย
ทางอารมณ ทางสังคม และทาง
สติปญญา
วัยเด็กตอนปลาย มีพัฒนาการทางรางกาย
ทางอารมณ ทางสังคม และทางสติปญญา
พัฒนาการชวงอายุในวัยเด็ก
จะพบวาเด็กหญิงมีพัฒนาการทางรางกายเร็วกวา
เด็กชาย
3.3
วัยรุน
การแบงชวงอายุของวัยรุนอยูระหวาง
11-20 ป โดยประมาณ การเจริญเติบโตทาง
รางกายของเด็กผูชายและเด็กผูหญิง
เปนชวงระยะของการเขาสูวัยหนุมวัยสาว เด็กผูหญิงจะเขาสู
วัยรุนเมื่ออายุประมาณ 11 ปขึ้นไป
เด็กผูชายจะเขาสูวัยรุนเมื่ออายุประมาณ 13 ป วัยรุนเปนชวงของ
การปรับตัวจากวัยเด็กไปสูวัยผูใหญ
ทําใหมีความเครียด ความขัดแยงในความคิด อารมณ และจิตใจ
หากเด็กวัยรุนไดรับรู
เขาใจกระบวนการพัฒนาทั้งในดานรางกายและจิตใจ จะไมวิตกกังวลกับการ
เปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นกับตัวของเขาเอง
อีกทั้งยังสามารถชวยใหพวกเขารูจักวิธีปรับตัวใหเขากับ
สังคม
ไมกอปญหาใหเกิดเปนเรื่องวุนวายรวมถึงการดูแลรักษา
และปองกันตนเองจากโรคติดตอทาง
เพศสัมพันธชนิดตาง ๆ
การแบงชวงอายุของวัยรุน
ที่ ชวงวัย หญิง ชาย
1.
2.
3.
4.
1วัยเตรียมเขาสูวัยรุน
วัยรุนตอนตน
วัยรุนตอนกลาง
วัยรุนตอนปลาย
11-13 ป
13-15 ป
15-18 ป
18-21 ป
13-15 ป
15-17 ป
17-19 ป
19-20 ปี
ความวิตกกังวลของวัยรุน
ความวิตกกังวล
เปนความกลัวอยางหนึ่งที่มีสาเหตุเนื่องมาจากการใชจินตนาการ
มากกวาจะมีสาเหตุจริง ๆ
ในวัยรุนความกลัวจะลดนอยลงแตจะมีความกังวลใจมาแทน ความวิตกกังวล
อาจเกิดจากประสบการณที่ไมพอใจในอดีต
หรือตั้งความหวังในการทํางานไวสูง เปนตน
วัยรุนมักมีความวิตกกังวลในเรื่องตาง
ๆ อาทิ
วิตกกังวลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของรางกายวา มีความผิดปกติหรือไม วัยรุน
คนอื่น ๆ จะเปนแบบนี้หรือไม
ความวิตกกังวลของวัยรุน
ความวิตกกังวล
เปนความกลัวอยางหนึ่งที่มีสาเหตุเนื่องมาจากการใชจินตนาการ
มากกวาจะมีสาเหตุจริง ๆ ในวัยรุนความกลัวจะลดนอยลงแตจะมีความกังวลใจมาแทน
ความวิตกกังวล
อาจเกิดจากประสบการณที่ไมพอใจในอดีต
หรือตั้งความหวังในการทํางานไวสูง เปนตน
วัยรุนมักมีความวิตกกังวลในเรื่องตาง
ๆ อาทิ
วิตกกังวลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของรางกายวา มีความผิดปกติหรือไม วัยรุน
คนอื่น ๆ จะเปนแบบนี้หรือไม
วิตกกังวลกับอารมณทางเพศที่สูงขึ้น
และรูสึกไมแนใจในความเปนชายหรือ
หญิงของตนที่อาจทําใหภาพพจนหรือความนับถือตนเองเริ่มสั่นคลอน
กังวลกับพฤติกรรมทางเพศ ไดแก
การสําเร็จความใครดวยตนเอง ความอยากรู
อยากเห็นพฤติกรรมเบี่ยงเบนทางเพศตาง ๆ
เรื่องความสัมพันธกับเพื่อน
ทั้งกับเพื่อนเพศเดียวกัน และเพื่อนตางเพศ
เรื่องการทํางาน
เกรงจะไมประสบความสําเร็จ
ความกลัวของวัยรุน
เนื่องจากวัยรุนในชวงเวลาของการเปลี่ยนจากเด็กไปเปนผูใหญ
วัยรุนจึงมักกลัวการ
เปนผูใหญกลัวความรับผิดชอบ
บางครั้งอยากเปนเด็ก บางครั้งอยากเปนผูใหญ ทําใหอารมณผันผวน
หงุดหงิดไดงายมาก
วัยรุนมักกลัวเสียชื่อเสียง
กลัวผิดพลาด กลัวทํางานไมไดผล
การแสดงออกของวัยรุนเมื่อเกิดความกลัว
คือ การหลีกเลี่ยงไปจากสถานการณที่ทํา
ใหเกิดกลัว หรือพยายามตอสูกับเหตุการณที่เขาพิจารณาแลววาจะเอาชนะได
ซึ่งจะเปนผลดีคือเกิด
21
ความมั่นใจเพิ่มขึ้น
แตบางครั้งที่วัยรุนไมอาจหนีจากเหตุการณที่ทําใหกลัวได เพราะกลัวคนจะวาขี้
ขลาดจะเปนผลใหวัยรุนเกิดความวิตกกังวล
วัยรุนควรหาทางออกใหแกตนเองเพื่อเอาชนะความกลัวไดโดย
พยายามหาประสบการณตาง ๆ
ใหมากที่สุดเพื่อไมไดเกิดความกลัวและสราง
ความมั่นใจใหตนเอง
วิเคราะหสถานการณ
และพยายามหาทางแกไขสิ่งที่แกไขได
ขอความชวยเหลือจากผูอื่น อาทิ
เพื่อน ครู พอแม หรือ ผูใหญที่ไวใจ
ความโกรธของวัยรุน
ความโกรธของวัยรุนอาจเกิดจากสาเหตุตางๆ
อาทิ ความรูสึกวาไมไดรับความ
ยุติธรรมจากผูใหญ ถูกเยาะเยยถากถาง
ถูกกาวกายเรื่องสวนตัว ถูกขัดขวางไมใหทําในสิ่งที่เขาคิดวา
จะประสบความสําเร็จ เปนตน
การแสดงออกเมื่อโกรธขึ้นอยูกับการเลี้ยงดู การเลียนแบบใน
ครอบครัว อาจแสดงออกโดย สบถ สาบาน
การทุบขวางปาสิ่งของ วัยรุนหญิงรองไหเมื่อผานชวง
วัยรุนตอนตนไปแลวคืออายุประมาณ 17-18 ปไปแลวจะควบคุมความโกรธไดดีขึ้น วัยรุนหญิง
สามารถควบคุมโกรธไดดีกวาวัยรุนชาย
วันรุนควรฝกควบคุมการแสดงออกใหเหมาะสม
อาทิ
ฝกควบคุมความโกรธดวยวิธีตาง ๆ
เชน นับ 1-100 หายใจเขาออกลึก ๆ ชาๆ ให
สมาธิจดจออยูกับลมหายใจเขาออก
หลีกเลี่ยงออกไปจากสถานการณที่ทําใหโกรธ เปนตน
ไมควรตอบโตฝายตรงขามในขณะที่อยูในอารมณโกรธดวยกันทั้ง
2 ฝาย รอให
อารมณสงบแลวจึงพูดคุยดวยเหตุผล
ควรพูดชี้แจงดวยกิริยาที่สุภาพตอผูใหญที่ตักเตือนเพราะความหวงใย
อารมณรักของวัยรุน
อารมณรักเปนอารมณที่กอใหเกิดสภาวะของความยินดี
ความพอใจ เมื่อวัยรุนมี
ความรูสึกรักใครขึ้นแลว
จะมีความรูสึกที่รุนแรงและจะมีการเลียนแบบบุคลิกภาพที่ตนรักอีกดวย
เมื่ออยูหางกันจะทําใหเกิดความกระวนกระวายใจ
จะมีการโทรศัพทหรือเขียนจดหมายติดตอกัน
วัยรุนจะพยายามทําทุกวิถีทางเพื่อใหคนที่ตนรักมีความสุข
อาทิ ชวยทํางานในโรงเรียน ใหของขวัญ
วัยรุนจะแสดงออกอยางเปดเผย อาทิ
การเฝาคอยดูหรือคอยฟงคนที่ตนรักทําสิ่งตาง ๆ
การมีความรักตอสิ่งตาง ๆ อาทิ
รักธรรมชาติ รักชื่นชมตอเสียงเพลง แมแตความรักที่
เปนอุดมคติสูงสง อาทิ
รักในเพื่อนมนุษย หรือความรักตอบุคคลอื่นลวนเปนสิ่งที่ดีงาม แตทั้งนี้
ขึ้นอยูกับการแสดงออกวามีความเหมาะสมตามสถานะของวัยรุนหรือไม
การแสดงความรักที่เหมาะสมตอสถานะของวัยรุน
โดยเฉพาะความรักตอเพศตรง
ขาม
ควรเปนความรักที่อยูบนพื้นฐานของการใหเกียรติคนที่ตนรัก
ไมลวงเกินใหเกิดความเสื่อมเสีย
มีการควบคุมอารมณความตองการทางเพศ
มีการแสดงออกที่สังคมยอมรับได อาทิ ไมไปอยูในที่ลับ
ตา ไมไปพักคางคืนกันตามลําพัง
ไมมีการถูกเนื้อตองตัว เปนตน
อารมณราเริงของวัยรุน
อารมณราเริงจะเกิดขึ้นเมื่อวัยรุนสามารถปรับตัวไดดีในการทํางาน
และการปรับตัว
ใหเขากับสถานการณตาง ๆ ทางสังคม
สามารถทํางานที่ยาก ๆ ไดสําเร็จ วัยรุนที่อารมณราเริงที่มีการ
แสดงออกทางใบหนา ทางรางกาย อาทิ
การยิ้ม หัวเราะ
ความอยากรูอยากเห็น
วัยรุนมีความอยากรูอยากเปนในเหตุการณแปลก
ๆ ใหม ๆ เชน เรื่องเพศ การ
เปลี่ยนแปลงรางกาย ความรูสึกทางเพศ
ความอยากรูอยากเปนของวัยรุนแสดงออกโดยการพุดคุย
ซักถาม วิพากษวิจารณ มี
การตั้งคําถามกับคนใกลชิด อาทิ เพื่อน
ผูใหญที่ใกลชิด การแสดงออกเชนนี้เปนการแสดงออกที่
สรางสรรค
การที่วัยรุนไดแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผูใหญที่มีประสบการณมาก ๆ
และเปนคนที่ใจ
กวางยอมรับฟงจะชวยใหวัยรุนไดพัฒนาความคิดที่กวางขวางสูการเปนผูใหญตอไป
การเปลี่ยนแปลงทางดานสังคมของวัยรุน
เด็กผูหญิงเมื่อเริ่มยางเขาสูวัยสาวก็จะมีการเปลี่ยนแปลงทางดานอารมณ
หรือภาวะ
ทางดานจิตใจไปดวยเชนกัน
โดยที่เด็กผูหญิงจะเริ่มมีวามสนใจตัวเองมากขึ้น โดยเฉพาะในเรื่อง
ความแตกตางของบุคลิกภาพ
มีความสนใจทางเพศตรงขาม รูจักสังเกตความรูสึกของผูอื่นที่มีตอ
ตนเอง
ตองการใหผูอื่นประทับใจและใชเวลากับการแตงตัวมากขึ้น
ในชวงวัยรุนนี้เองเปนชวงที่
เด็กผูหญิง
เริ่มที่จะวางตัวแยกออกหางจากครอบครัว และเริ่มมีวงสังคมในกลุมเพื่อน ๆ
ของเขาเอง
ทั้งกลุมเพื่อนในเพศเดียวกันและเพื่อนตางเพศจะไปไหนมาไหนกันเปนกลุมและเมื่อถึงคราวกลับบาน
ก็ยังยกหูโทรศัพทหากันเปนชั่วโมง
ทั้ง ๆ ที่เมื่อกลางวันก็ไดเจอกันที่โรงเรียน
เด็กผูชายเมื่อเขาสูชวงวัยรุนจะเริ่มมีความสนใจและใกลชิดกับกลุมเพื่อนมากขึ้น
พวกเขาจะมีกิจกรรมตาง ๆ รวมกัน
ซึ่งอาจจะเปนการเลนกีฬา ดนตรีหรือการออกไปเดินตาม
23
หางสรรพสินคา
พวกเขามีความรูสึกเอาใจใสซึ่งกันและกัน รักเพื่อนมากขึ้นทําอะไรก็จะทําตาม ๆ กัน
เปนกลุม
ไมตองการที่จะแตกแยกหรือถูกทอดทิ้งออกจากลุม
ปญหาการเปลี่ยนแปลงทางดานสังคมของเด็กวัยรุนผูชายสวนใหญ
จะเปนเรื่องของ
ยาเสพติดซึ่งมักจะเริ่มขึ้นครั้งแรกจากการทดลองใชยาเสพติด
โดยไดรับการแนะนําจากเพื่อน บางคน
อาจจะเต็มใจที่จะลอง
แตบางคนจําเปนที่จะตองลองเพราะวาไมตองการที่จะถูกทอดทิ้งออกจากลุม
โดยทั่วไปการทดลองยาเสพติดมักจะเริ่มจากการสูบบุหรี่
เพราะสามารถหาซื้อไดงาย
และมีราคาถูกที่สุด
เมื่อเทียบกับยาเสพติดชนิดอื่น ๆ
เมื่อเริ่มสูบบุหรี่แลวก็อาจจะเริ่มทดลองยาเสพติด
ประเภทอื่น ๆ
ที่มีฤทธิ์รายแรงมากยิ่งขึ้น อาทิ สูบกัญชา เสพยาบา ผงขาว หรือเฮโรอีน เปนตน
การพัฒนาการทางสติปญญา (Metal
Development)
การพัฒนาการทางสติปญญาของวัยรุนตอนตน
คือ ความสามารถทางสมองเพิ่มขึ้นเพราะ
เซลลประสาทซึ่งมีอยูตั้งแตเด็ก
ในระยะนี้จะพัฒนาเต็มที่ การเปลี่ยนแปลงจะเห็นไดชัดใน
ความสามารถในการพูด จินตนาการ ความสนใจ
เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม เริ่มสนใจเพื่อนตางเพศ
ไมเหมือนกับวัยเด็กการทํางานมีความ
สนใจและติดตอกันนานกวาวัยเด็ก
การทํางาน เรียนดี ความคิดดี มีเหตุผลขึ้น เด็กบางคนสามารถ
เขียนบทประพันธนวนิยายได เปนตน
สรุป
วัยรุน
มีพัฒนาการทางรางกายของเด็กหญิง และเด็กชายแตกตางกัน คือเด็กหญิงจะ
มีพัฒนาการเร็วกวาเด็กชาย
โดยแบงชวงอายุดังนี้
1. วัยเตรียมเขาสูวัยรุน
2. วัยรุนตอนตน
3. วัยรุนตอนกลาง
4. วัยรุนตอนปลาย
วัยรุนเปนชวงที่มีพัฒนาการทั้งในดานรางกายและจิตใจคอนขางเร็วกวาวัยอื่น
ๆ เปน
ชวงของการปรับตัวจากวัยเด็กไปสูวัยผูใหญ
โดยมีการเปลี่ยนแปลงในดานตาง ๆ ดังนี้
1. การเปลี่ยนแปลงทางดานรางกายจะเปนไปอยางชัดเจน
วัยรุนหญิงจะมีลักษณะ
รูปรางทรวดทรงเปนหญิงสาวชัดเจนมีการเปลี่ยนแปลงระบบอวัยวะสืบพันธุโดยเริ่มมีประจําเดือน
พรอมจะสืบพันธุได
วัยรุนชายจะเริ่มมีลักษณะของชายหนุม มีการเปลี่ยนแปลงของระบบอวัยวะเพศ
เริ่มมีอสุจิซึ่งเปนเซลลสืบพันธุพรอมที่จะสืบพันธุได
2. การเปลี่ยนแปลงทางดานอารมณและจิตใจสวนใหญจะมีผลมาจากการ
เปลี่ยนแปลงทางดานรางกาย ไดแก
ความวิตกกังวล ความกลัว ความโกรธ ความรักและความ
อยากรูอยากเห็น สิ่งตาง ๆ
ที่เกิดขึ้นกับวัยรุนดังกลาวนั้น ผูใหญ ผูใกลชิดควรสังเกตและแกไขปญหา
ดวยเหตุผลตาง ๆ ที่เหมาะสม
3. การเปลี่ยนแปลงทางดานสังคมเริ่มมีวงสังคมในกลุมเพศเดียวกันและตางเพศมี
การทํากิจกรรมรวมกันเปนกลุม
กลัวการถูกทอดทิ้ง ปญหาที่ควรระวังมากเปนเรื่องของยาเสพติด
4. การพัฒนาการทางสติปญญาความสามารถทางสมองจะพัฒนาเต็มที่
มีการ
เปลี่ยนแปลงที่เห็นไดชัด
ไดแกความสามารถใน การพูด การทํางาน ความคิด ความจําดี มีสมาธิ
มากขึ้น
3.4 วัยผูใหญ
ระยะของชวงเวลาที่เรียกวา ผูใหญ
นั้นมีความยาวนาน และมีความสําคัญตอ
ชีวิตอยางมากเปนระยะเวลาการเลือกประกอบอาชีพที่มั่นคง
มีเพื่อน คูครอง ในวัยนี้ยังมีการ
เปลี่ยนแปลงทางรางกาย
และความเสื่อมในดานความสามารถอีกดวย จะแบงชวงอายุไดเปน 2 ระยะ
คือวัยผูใหญอายุตั้งแต 21-40 ป วัยกลางคนอายุตั้งแต 40-60 ป
3.4.1 วัยผูใหญ (Adulthood)
ลักษณะโดยทั่วไปของวัยผูใหญ
บุคคลยางเขาสูวัยผูใหญ
ตองปรับตัวใหเขากฎเกณฑตาง ๆ ของสังคม
ยอมรับความเปนจริงของชีวิต
การควบคุมอารมณ การเลือกคูครองที่เหมาะสม อาจกลาวไดดังนี้
1. การเลือกคูครองใชระยะเวลาหลังจากวัยรุน
สนใจเลือกคูครองโดย
ศึกษาองคประกอบที่สําคัญเพื่อเลือกคูครองไดเหมาะสมกับตน
อาทิ ความสนใจ ทัศนคติคลายคลึง
กัน
ฐานะทางเศรษฐกิจไมแตกตางกันเกินไป องคประกอบเหลานี้จะชวยใหชีวิต
ครอบครัวยั่งยืนเมื่อ
แตงงานแลวทั้งชายและหญิง
ก็ตองปรับตัวใหเขากับบทบาทใหมในฐานะความเปนสามี ภรรยาตอง
เขาอกเขาใจกัน ปรับตัวเขาหากัน
ยอมรับสภาพความเปนอยูของกันและกันไดดีแลว การเตรียมจิตใจ
ไวเพื่อเปนพอแมตอไป
2. การประกอบอาชีพที่เหมาะสมกับความสามารถของตน
มักจะมี
ความเจริญกาวหนาในอาชีพผูประสบความสําเร็จในการประกอบอาชีพ
จะชวยใหชีวิตครอบครัวมี
ความสุข
25
3. การเผชิญปญหา
ในวัยผูใหญมักจะมีปญหาในเรื่องของการมีคูครอง
และบุตร
การมีสมาชิกเพื่อขึ้นก็ยอมมีปญหาประดังเขามา
ตองใชความสามารถในการแกปญหาเพื่อ
ประคับประคองครอบครัวได
4. ความกดดันทางดานอารมณ ปญหาตาง
ๆ ทั้งในดานครอบครัวและ
การงานบางคนมีความยุงยากในการปรับตัวอยูบาง
แตพอยางเขาสูวัย 30-40 ป
อาจลดความตึงเครียด
ไดบางและสามารถแกไขปญหาตาง ๆ
ไดดีขึ้น ความตึงเครียดทางอารมณก็ลดลงไป
3.4.2 วัยกลางคน (Middle Ages)
วัยกลางคนนับวาเปนชวงระยะเวลาที่ยาวนานเปนชวงที่สําคัญที่สุดของ
ชีวิต บุคคลที่ประสบความสําเร็จในชีวิตจะอยูในชวงชีวิตตอนนี้เปนสวนมาก
ความเปลี่ยนแปลงในดานตาง ๆ
ที่เกิดขึ้นกับบุคคลวัยกลางคน
1. ความเปลี่ยนแปลงทางรางกาย ไดแก
รูปราง หนาตา ทาทาง การ
มอง การฟง การทํางานของตอมตาง ๆ
ชาลง สมรรถภาพทางเพศลดลง ผูหญิงจะอยูในระยะที่
ประจําเดือนเริ่มหมดหรือที่เรียกวาระยะ“menopause”อารมณหวั่นไหวไดงาย มีความหงุดหงิดและ
รําคาญเกง
ผูใกลชิดตองรูจักเอาอกเอาใจ จะชวยใหความวิตกกังวลลดลงไปได
2. ความเปลี่ยนแปลงในหนาที่การงาน
อาจมีการเปลี่ยนแปลงตําแหนง
หนาที่การงาน เปลี่ยนแปลงผูบังคับบัญชา
ระยะนี้เปนชวงของความสําเร็จสูงสุดในชีวิตการงาน อาจ
กอใหเกิดความกังวลใจไมนอย
3. ความเปลี่ยนแปลงทางดานอารมณ
มีความกังวลหวงการงานอาจมี
อารมณที่แปรเปลี่ยนไปจากเดิม
อารมณของหญิงวัยนี้กลับมีลักษณะคลาย ๆ กับอารมณโกรธงายหาย
เร็ว
4. ความเปลี่ยนแปลงดานความสนใจ
มีความสนใจในเรื่องตาง ๆ
ลึกซึ้งพิเศษและจริงจัง
บางคนสนใจเรื่องศาสนา บางคนชวยงานสังคม เปนการหาความสุขใหตนเอง
และสังคมตามอัตภาพ
สรุป
วัยผูใหญเปนชวงอายุตั้งแต 21-60 ป เปนวัยที่มีพัฒนาการในดานตาง ๆ ไดมากจนถึง
ขีดสูงสุด อาทิ ดานความสูง สติปญญา
มีการเปลี่ยนแปลงดานจิตใจความพอใจ คานิยม และสนใจ
ในเรื่องคูครองมาก
เปนวัยที่เริ่มเสื่อมความสามารถ สมรรถภาพทางเพศลดนอยลง
3.5 วัยสูงอายุ
ความชราจะมีความแตกตางของบุคคล
เขามาเกี่ยวของดวยในวัยที่มีอายุเทากัน
สมรรถภาพอาจแตกตางกัน บางคนอายุ 50 ป แตความชราทางกายภาพมีมาก ในเวลาเดียวกัน คน
อายุ 60 ปความชราทางกายภาพยังไมมากนัก เราจึงกําหนดอายุวัยชราโดยประมาณ คือ วัย
60 ปขึ้นไป
พัฒนาการทางรางกาย
เซลลตาง ๆ
เริ่มตายจะมีการเกิดทดแทนไดนอยและชา รางกายสึกหรอ ถามี
การเจ็บปวยทางรางกายจะรักษาลําบากและหายชากวาวัยอื่น
ๆ เพราะวัยนี้รางกายมีแตความทรุดโทรม
มากกวาความเจริญ ความสูงจะคงที่
หลังโกง ผมบนศีรษะหงอก กลามเนื้อหยอนสมรรถภาพการทรง
ตัวไมดี
พัฒนาทางสติปญญา
มีความสุขุมรอบคอบ
ยังมีเหตุผลดีแตขาดความริเริ่มจะยึดหลักเกณฑที่ตน
เคยยึดถือปฏิบัติ
สมรรถภาพในการเลาเรียนจะคอย ๆ ลดลงทีละนอยในชวงอายุระหวาง 25-50 ป
หลังจาก 50 ปแลวจะลดลงคอนขางเร็ว การทองจําอะไรจะรับไดยากกวาวัยอื่น
มีความหลงลืมงาย
พัฒนาการทางดานอารมณ
บางคนชอบงาย โกรธงาย
อารมณแปรปรวนไมคงที่ แตวัยชราบางรายมี
จิตใจดี ทั้งนี้เปนไปตามสภาพแวดลอม
สังคม และประสบการณที่ผานมา รวมถึงสภาพเศรษฐกิจใน
ครอบครัวดวย
ในวัยชรานี้จะมีความเมตตากรุณา สูงกวาวัยอื่น ๆ
จะเห็นไดจากการชวยเหลือผูอื่นใน
กรณีตาง ๆ
พัฒนาการทางดานสังคม
สวนมากจะสนใจเรื่องของการกุศลยึดถือศาสนาเปนที่พึ่งพิงทางใจ
บริจาค
ทรัพยสินเพื่อการบํารุงศาสนา
จับกลุมปฏิบัติธรรม บางรายสิ่งแวดลอมและเศรษฐกิจบังคับไม
สามารถทําความตองการได
ก็จะไดรับมอบหมายใหเลี้ยงดูเด็กเล็ก ๆ ในบาน มีความสุขเพลิดเพลิน
ไปกับลูกหลานประสบการณของคนชรามีคามากสําหรับหนุมสาว
บุตรหลาน ตองยอมรับนับถือเอา
ใจใสเห็นคุณคา
ไมเหยียบย่ําดูหมิ่นดูแคลน ควรหาทํางานอดิเรกใหทําเพื่อใหทานมีความสุข
เพลิดเพลิน
27
สรุป
ชวงอายุวัยชราจะเริ่มนับตั้งแต 60 ปขึ้นไป ความชรามีความแตกตางของบุคคล ใน
วัยอายุเทากัน สมรรถภาพอาจแตกตางกัน
โดยทั่วไป รางกายมีแตความทรุดโทรมมากกวาความ
เจริญเติบโต สติปญญาจะคอยลดนอยลง
แตเปนวัยที่มีความสุขุมรอบคอบมีเหตุผล อารมณจะ
แปรปรวนไมคงที่
เปนวัยที่มีความเมตตากรุณาสูงกวาวัยอื่น ๆ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น