2.1 การเสริมสร้างสุขภาพตนเองและบุคคลในครอบครัว

2.1 การเสริมสร้างสุขภาพตนเองและบุคคลในครอบครัว

เรื่องที่ 1 การเสริมสรางสุขภาพตนเองและบุคคลในครอบครัว

              ครอบครัวมีบทบาทและอิทธิพลที่สําคัญมากในการพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพของบุคลใน

ครอบครัว เพราะครอบครัวเปนสังคมปฐมภูมิที่มีความใกลชิดผูกพัน มีความนับถือเชื่อฟงกันและกันเปนพื้นฐาน ครอบครัวประกอบดวย ปู ยา ตา ยาย พอ แม ลูก หลาน และอื่นๆครอบครัวจึงเปนศูนยกลางการเรียนรูขั้นพื้นฐานและพัฒนาการดานตางๆ ตลอดจนการพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพของบุคคลทุกวัย ดังนั้นการวางแผนดูแลสุขภาพของบุคคลในครอบครัวจึงจําเปนและสําคัญอยางมากเพื่อใหทุกคนมีสุขภาพดีโดยตองเริ่มจากตัวเราและทุกคนในครอบครัวเปนสําคัญการดูแลสุขภาพของบุคคลในครอบครัวจะตองมีการวางแผนไวลวงหนาและดําเนินการใหเปนไปตามแผน และทุกคนตองมีการปฏิบัติใหเปนไปตามแผนที่วางไวในเรื่องตางๆดังนี้

1. การรักษาความสะอาด

2. การปองกันโรค

3.การรับภูมิคุมกันโรค

4. อาหารและโภชนาการ

5. การออกกําลังกายและเลนกีฬา

6. การพักผอนและกิจกรรมนันทนาการ

7. การดูแลรักษาสิ่งแวดลอม

8. การดูแลสุขภาพจิต

9. การปองกันอุบัติเหตุและสรางเสริมความปลอดภัย

10. การปฐมพยาบาลเบื้องตน

การรักษาความสะอาด

         การรักษาความสะอาดของรางกาย ไดแก เสื้อผา เครื่องนุงหม เครื่องใชสวนตัว และสวนรวมตลอดจนการรักษาความสะอาดของที่อยูอาศัย ในวัยเด็ก พอ แม ปู ยา ตา ยาย หรือ ผูปกครองเปนแบบอยางในการรักษาความสะอาด เมื่อเติบโตขึ้นเราควรรูจักการดูแลตนเองเรื่องการทําความสะอาดในเรื่องสวนตัว และชวยเหลือสมาชิกคนอื่น ภายในครอบครัวจนเปนนิสัย เชน ชวยซักผาใหพอแมหรือผูสูงอายุในครอบครัว เปนตน

การปองกันโรค

           การปฏิบัติใหถูกตองจะชวยปองกันโรคตาง ๆ ที่เกิดขึ้นตามฤดูกาลหรือเมื่อเกิดการระบาดเชน หนาฝนจะมีการระบาดของโรคหวัด ควรสวมใสเสื้อผาที่ทําใหรางกายอบอุน ฝนตกตองกางรมหรือสวมใสเสื้อกันฝน หนารอนก็เกิดการระบาดของโรคทองรวงหรืออหิวาตกโรค ควรรับประทานอาหารที่มีประโยชนและปรุงสุกใหมๆ หากมีการระบาดของโรคที่ปองกันได โดยการฉีดวัคซีนปองกัน ก็ควรใหบุคคลในครอบครัวไปรับการฉีดวัคซีน เปนตน

การรับภูมิคุมกันโรค

          การรับภูมิคุมกันโรคในวัยเด็กเปนหนาที่ของพอแมหรือผูปกครองตองพาเด็กไปรับภูมิคุมกันจากแพทย เชน โรคไอกรน คอตีบ โปลิโอ เปนตน เมื่อโตขึ้นหากเกิดโรคระบาดหรือตองฉีดวัคซีน เราตองเห็นความสําคัญและเห็นคุณคาของการรับภูมิคุมกันเพื่อปองกันโรคตางๆและยินดีเต็มใจรับภูมิคุมกัน ตลอดจนแนะนําคนอื่นๆใหเห็นความสําคัญดวย

                                                อาหารและโภชนาการ

           การไดรับอาหารที่มีประโยชน มีคุณคาและเพียงพอตอความตองการของรางกายในแตละมื้อ

และแตละวันนับวามีความสําคัญ ควรมีกําหนดหรือวางแผนไวลวงหนาวามื้อเชา มื้อกลางวัน หรือมื้อเย็นจะทําอาหารอะไรบาง เพื่อจะไดอาหารที่หลากหลายและแตกตางกันไป เชน อาหารของเด็กเล็กควรแตกตางจากอาหารผูใหญ การจัดอาหารสําหรับผูปวยเฉพาะโรค ไดคุณคาของอาหารครบทุกหมูและในปริมาณที่เพียงพอตอความตองการของรางกาย เพื่อสงเสริมสุขภาพของทุกคนในครอบครัว ในแตละวันทุกคนในครอบครัวควรไดรับประทานอาหารครบ 3 มื้อ มีคุณคาอาหารครบ 5 หมู และดื่มน้ำ อยางนอยวันละ 6-8แกว

การออกกําลังกายและเลนกีฬา

            ควรออกกําลังกายและสนับสนุนใหทุกคนในครอบครัวไดออกกําลังกายและเลนกีฬาเปน

ประจํา โดยชักชวนกันไปออกกําลังกาย พรอมทั้งใหคําแนะนําเกี่ยวกับประโยชนของการออกกําลังกายและเลนกีฬาที่ชวยใหสุขภาพดี มีความสดชื่น แจมใส คลายเครียด และชวยใหระบบตางๆ ในรางกายทํางานดีขึ้น ทุกคนควรออกกําลังกายอยางสม่ําเสมออยางนอยวันละ 30 นาที หรืออยางนอยสัปดาหละ 3 วัน ถาเปนไปไดควรออกกําลังกายทุกๆวัน

การพักผอนและกิจกรรมนันทนาการ

            หลังจากการทํางานของผูใหญ หรือการเรียนของเด็ก การออกกําลังกาย และการเลนกีฬาของทุกคนในครอบครัวที่ถือวาเปนภารกิจที่จะตองทําประจําวันแลว ภารกิจอีกสวนหนึ่งที่ทุกคนจะตองทําคือ การพักผอนและกิจกรรมนันทนาการที่ตองมีการกําหนดหรือวางแผนในการปฏิบัติ การพักผอนโดยการนอนที่ถือวาสําคัญที่สุด ควรนอนเปนเวลา และนอนหลับอยางนอยวันละ 6-8 ชั่วโมงนอกจากนี้ควรกําหนดการวางแผนรวมกับครอบครัว โดยใชกิจกรรมนันทนาการ เชน ปลูกตนไมรวมกันไปทองเที่ยวในวันหยุด เปนตน

การดูแลรักษาสิ่งแวดลอม

              การดูแลสุขภาพของทุกคนในครอบครัวในเรื่องสุขภาพรางกาย ความสะอาด อาหาร การบริโภค ตลอดจนการพักผอนนั้นยังไมเพียงพอ เพราะสิ่งที่จะชวยใหคนมีสุขภาพดี ปราศจากโรคภัยไขเจ็บไดตองมีสิ่งอื่นประกอบดวย ไดแก บานเรือน โรงเรียน สิ่งแวดลอมรอบตัว ตองชวยกันดูแลใหสะอาด ปราศจากขยะมูลฝอย และสิ่งปฏิกูลตางๆ ทางระบายน้ําไมมีน้ําเนา น้ําขัง มีสวมที่ถูกสุขลักษณะ และมีสิ่งแวดลอมที่ดี นาอยูอาศัย ทุกคนควรมีจิตสํานึกโดยปฏิบัติตนเปนแบบอยางและจัดสิ่งแวดลอมภายในบานและบริเวณใหถูกสุขลักษณะ รวมทั้งใหความรวมมือในการดูแลรักษาสิ่งแวดลอมในชุมชนอยางสม่ําเสมอ เชน การเขารวมกิจกรรมพัฒนาสาธารณะสถานหรือกิจกรรมบําเพ็ญประโยชนการรักษาชุมชนใหสะอาด หรือกิจกรรมในวันสําคัญทางศาสนา เปนตน

การดูแลสุขภาพจิต

           การดูแลสุขภาพรางกายอยางเดียวยอมไมเพียงพอ เพราะทุกคนจะมีสุขภาพที่สมบูรณแข็งแรงไดจะตองมีความสมบูรณแข็งแรงทั้งสุขภาพกายและสุขภาพจิต การดูแลสุขภาพจิต ทําไดโดยการใหความเอื้ออาทรความหวงใยแกสมาชิกในครอบครัว มีการชวยเหลือเกื้อกูล และใหกําลังใจซึ่งกันและกัน ใหคําปรึกษาหารือและมีสวนรวมในการวางแผนและการทํากิจกรรมของครอบครัวเพื่อสรางสัมพันธภาพอันดี ใหเกิดขึ้นในครอบครัวซึ่งจะสงผลถึงการมีสุขภาพจิตที่ดีในที่สุด

การปองกันอุบัติเหตุและสรางเสริมความปลอดภัย

          การวางแผนเพื่อไมใหเกิดอุบัติเหตุภายในครอบครัว ทุกคนในครอบครัวควรชวยกันสํารวจเครื่องมือเครื่องใชที่อาจจะเปนสาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุใหปลอดภัยในการใช หากมีการชํารุดตองซอมแซมแกไขใหอยูในสภาพที่พรอมใชงานไดดี จัดเก็บในที่ที่เหมาะสมและสะดวกสําหรับการใชงานในครั้งตอไป เรียนรูการใชเครื่องมือทุกชนิดใหถูกวิธี และรูวิธีปองกันอุบัติเหตุตางๆ ที่อาจจะเกิดขึ้น ฝกใหมีพฤติกรรมที่ถูกตอง รูหลักของความปลอดภัย และรูจักหลีกเลี่ยงการเกิดอุบัติเหตุตางๆ

                        การปฐมพยาบาลเบื้องตน

           

                   การดูแลปฐมพยาบาลเบื้องตน เปนเรื่องสําคัญและจําเปนสําหรับครอบครัว นักเรียน ควรหาความรู และความเขาใจในเรื่องการปฐมพยาบาลอยางงายๆ สําหรับบุคคลในครอบครัว เชน เมื่อมีการบาดเจ็บตองปฐมพยาบาลดวยการทําแผล ใสยา รูจักการวัดอุณหภูมิเมื่อมีไข การปฐมพยาบาลคนเปนลม เปนตะคริว เปนตน นอกจากนี้ตองวางแผนในการดูแลคนในบานใหไดรับการตรวจโรคอยางนอยปละ 1 ครั้ง หรือถาในครอบครัวมีสุขภาพไมปกติจะตองไปพบแพทยวันใด เดือนใดหรือหากเกิดเหตุฉุกเฉินตองไปพบแพทยที่ไหน โดยวิธีใด หรือใชเบอรโทรศัพทอะไร เปนตน และแนะนําใหทุกคนในบานเขาใจและฝกปฏิบัติใหทุกคนไดเรียนรู เพื่อใหสามารถชวยเหลือตนเองและผูอื่นได

การวางแผนดูแลสุขภาพของบุคคลในครอบครัวเปนสิ่งที่จําเปน เพราะเมื่อปฏิบัติแลวจะเกิด

ประโยชนตอสุขภาพ ดังนั้นทุกคนในครอบครัวจึงควรมีการวางแผนดูแลสุขภาพของตนเองและบุคคล

ในครอบครัว ดังนี้

1. ฝกใหตนเองสนับสนุนใหบุคคลในครอบครัวมีพฤติกรรมที่ถูกตองเกี่ยวกับเรื่อง ความสะอาด และมีความเปนอยูที่ถูกสุขลักษณะ

2. วางแผนการไปรับความรูและการปองกันโรค ทั้งโรคติดตอและไมติดตอ

3. วางแผนไปรับการสรางภูมิคุมกันโรคดวยการฉีดวัคซีนตามกําหนด หรือตามการระบาดของโรค

4. วางแผนรับประทานอาหารที่มีคุณคาและเปนประโยชนตอรางกายครบถวนทั้งคุณคาและปริมาณที่เหมาะสม และเปนไปตามวัย

5. จัดตารางเวลากิจกรรมในชีวิตประจําวันใหสามารถออกกําลังกายเลนกีฬาอยางสม่ําเสมอ

6. แบงเวลาเพื่อใหไดรับการพักผอนอยางเพียงพอ

7. วางแผนในการปรับปรุงที่อยูอาศัยและสิ่งแวดลอมใหปลอดภัย

8. ดูแลเอาใจใสทุกคนในครอบครัวใหมีสุขภาพจิตที่ดี มีความรัก ความอบอุน มีการชวยเหลือเกื้อกูลและเอื้ออาทรตอกันในครอบครัว

9.วางแผนเรื่องความปลอดภัยในชีวิต หลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่อาจกอใหเกิดอุบัติเหตุหรือการสูญเสียเนื่องจากมีการปองกันไวกอน

10. วางแผนเมื่อเกิดเหตุการณไมคาดคิดโดยใหความชวยเหลืออยางถูกตองวิธีเมื่อมีการบาดเจ็บหรือเจ็บปวยขึ้นในครอบครัว

การปฏิบัติในการหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงตอสุขภาพ

        ในสภาวะปจจุบันความเจริญกาวหนาทางดานเทคโนโลยี และพัฒนาการทางสังคมเขามาเกี่ยวของในชีวิตประจําวันและเปนตนเหตุที่ทําใหเกิดพฤติกรรมในทางที่ไมถูกตองพฤติกรรมที่ไมถูกตอง ไดแก

- การมีเพศสัมพันธที่ไมปลอดภัย

- การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล

- การรับประทานอาหารไมตรงเวลา

- การกลั้นปสสาวะ

- การเกี่ยวของกับสารเสพติด และบุหรี่

- การดื่มเครื่องดื่มชูกําลังเปนประจํา

- การนั่งในอิริยาบถเดิมนานๆ

- การใชสายตาเพงมองนานๆ เชน เลนเกม,ทําคอมพิวเตอร